Reis door de geschiedenis van geliefde Noorse Kustroute

Adembenemende fjorden, spannende excursies en waanzinnige vergezichten. Ooit begonnen als noodzaak voor geïsoleerde kustbewoners, groeide de postroute langs de Noorse kust uit tot een van de mooiste vaarroutes ter wereld. Een reis door 130 jaar geschiedenis.

Toen haringvissers bijna anderhalve eeuw geleden in de woeste, rauwe wateren langs de Noorse kustlijn met stoomschepen kennismaakten, bedachten ze dat deze veel praktischer, veiliger en efficiënter zouden zijn dan de houten vissersboten die zij gebruikten. Het plan werd geboren om als gemeenschap gezamenlijk een stoomschip aan te schaffen.

Ook de Noorse overheid zag het belang van een transportroute voor de ontwikkeling van het land. Zo werd in 1893 de eerste vaarroute van Trondheim naar Tromsø in gebruik genomen. Het stoomschip verbond kustdorpen met elkaar over water. Wat als een handelsroute voor haring begon, werd al snel een levenslijn voor de Noren langs de kust. Post, pakketjes, vervoer van goederen en personen: de postroute zorgde voor handel en inkomsten.

Die eerste route kon dankzij de gedetailleerde kaarten, vervaardigd door kapitein With – die aan de wieg stond van de route – worden uitgebreid, zowel richting noorden als zuiden. Tegenwoordig voert de lijn van het zuidelijke Bergen naar het noordelijke Kirkenes voorbij de Noordkaap; 34 stops in 12 dagen, 2500 nautische mijlen langs de één na langste kustlijn ter wereld.

Niemand kon 130 jaar geleden bevroeden dat dit vissersproject zou uitgroeien tot een van de mooiste en meest geliefde vaarroutes ter wereld, waarvan ook toeristen dankbaar gebruik maken.

Zo komt het dat wij, na eerst de dag in Noorwegens derde stad Trondheim te hebben doorgebracht, aan boord van het gloednieuwe schip Havila Capella stappen. Een praatje met medepassagiers is zo gemaakt, blijkt al snel. Het gezelschap is gemêleerd. Jong, oud, singles, stellen en groepen die overal vandaan komen: Duitsland, Spanje, Groot-Brittannië, Zwitserland.

Hoogtepunt

De Amerikaanse dames die in de lobby zitten te breien, informeren naar mijn dag. Ik vertel over de historische tramrit door de heuvels van Trondheim en de gezellige sfeer in de grootste studentenstad van het land. De dames vertellen op hun beurt dat ze een dagje aan boord zijn gebleven; gisteren beleefden ze het hoogtepunt van hun reis tot nu toe toen ze met het schip het Geirangerfjord invoeren, een van de mooiste fjorden van het land. „Absolutely amázing!”

Die bijzondere ervaring is aan mijn neus voorbijgegaan, maar er staat nog genoeg speciaals op het programma: hondensleeën in Tromsø, sneeuwschoenwandelen op de Noordkaap en een nachtelijke sneeuwmobielrit waarbij we hopelijk ook het noorderlicht gaan zien.

Ondertussen varen we tussen besneeuwde bergen en langs rotspunten bedekt met sneeuw. De lucht is dreigend grijs en de temperatuur ver onder nul. We blijven binnen, maar dankzij de levensgrote ramen rondom hebben we ongehinderd zicht op wat er voorbijkomt.

Als het tijd is voor het diner, begint het schommelen van het schip door de ruige weersomstandigheden zijn tol te eisen. Ik houd het voor gezien en met een pilletje tegen zeeziekte vlucht ik mijn hut in.

De volgende dag ziet de wereld er zonniger uit. De paars-roze lucht belooft een stralende dag. Op mijn vaste plekje in het restaurant – iedere passagier krijgt een eigen tafel toegewezen – gaat het ontbijt er na het gemiste diner gretig in. De vriendelijke serveerster informeert waar ik de vorige dag was en stelt me lachend gerust: „Geloof me, je was niet de enige.”

Vandaag is een speciale dag. Via het omroepsysteem worden we erop gewezen dat we op het punt staan de Noordpoolcirkel te passeren. Even na achten is het zover; een kleine rots midden in het water met daarop een stalen wereldbol markeert het bijzondere moment.

Ceremonie

Een paar uur later wordt het heuglijke feit gevierd met champagne en een Arctic Circle Ceremony. Op dek 8 openbaart zich met een woeste haardos de Noorse zeegod Njord om de gasten te dopen door een soeplepel ijsklonten over hun rug in hun kleding te scheppen. Een schnaps moet helpen om weer op te warmen. Ik kan me niet voorstellen dat er ook maar iemand is die dit vrijwillig ondergaat, maar gasten staan ervoor in de rij.

’s Middags zetten we voet aan land in het Noordpoolgebied. Bij Bodø bezoeken we de Saltstraumen, de sterkste getijdenstroom ter wereld. Na een rit door het prachtige landschap zijn we getuige van het bijzondere natuurverschijnsel dat vier keer per dag plaatsvindt; immense draaikolken tot wel tien meter doorsnee veroorzaakt door 370 miljoen kubieke liters water die zich door de verandering van het getijde verplaatsen. Het natuurgeweld vormt een groot contrast met de kleurige houten huisjes die vredig aan de oever liggen. Grauwe en grijze luchten wisselen elkaar af met blauwe en paars-roze luchten en een zachte zon die de sneeuw op de bergen doet glinsteren. Dan weer meren we voor slechts een paar minuten aan bij een dorpje dat uit nauwelijks meer dan een haven en een paar verdwaalde huizen bestaat, dan weer doemt ineens een stad op.

Vandaag staat Tromsø op het programma, de grootste stad van het noordelijk halfrond en vanwege zijn charme ook wel het Parijs van het Noorden genoemd. We zijn nu zo noordelijk dat zelfs de snelwegen wit zijn. We vermaken ons opperbest tijdens de hondenslee-excursie.

Met een bezoek aan de Noordkaap op de laatste dag van onze reis vinken we opnieuw een bucketlist-item af. We kiezen ervoor om niet het museum en het monument te bezoeken, maar om de Noordkaap te beleven. Een sneeuwschoenwandeling brengt ons naar de top van een heuvel voor een betoverend uitzicht. Weer beneden weten we in ons zelfgeboorde viswak daadwerkelijk een visje te vangen.

Afwisseling

„De afwisseling maakt deze reis zo bijzonder”, vertelt een steward met wie we later op het schip aan de praat raken. „Mensen noemen het vaak een cruise, maar dat is het niet. Het is een voyage, een reis. Je stopt 34 keer en de meeste stops zijn voor de kustbewoners zelf. Vooral voor de bevolking op het noordelijkste deel van de route is het hun belangrijkste manier van transport. En daarnaast zijn er de toeristen.”

Entertainment zoals op reguliere cruises vind je hier niet, legt hij uit. „De havens en excursies zijn het entertainment.”

De steward adviseert mensen die de reis willen maken goed na te denken over het tijdstip. „Deze reis is in de zomertijd compleet anders dan in de winter. Veel mensen geven de voorkeur aan de warmte en betoverende kleurenpracht van de fjorden in de zomer. Maar ook in de winter is het adembenemend mooi wanneer de zon de besneeuwde bergen verlicht en het licht op het water laat dansen. Dan kun je uren naar het voorbijtrekkende landschap kijken. Daarnaast heb je in de winter de sneeuwexcursies die voor een heel andere beleving zorgen. Bovendien maak je kans om het noorderlicht te zien.”

Helaas gaat die bijzondere ervaring aan mij voorbij. De sneeuwscootertrip by night is er opnieuw eentje om van de lijst af te strepen, maar het noorderlicht laat zich niet zien. Ook het speciale noorderlichtwaarschuwingssysteem in mijn hut blijft oorverdovend stil.

Mijn serveerster bekijkt het positief en ziet het als een goede reden om deze reis nog eens te maken. Voor dat geval heeft ze een gouden tip: „Maak de tocht in mei. Dan is het zomer in Bergen en winter in Kirkenes; het beste van twee werelden.

Dit artikel is op zaterdag 10 februari 2024 verschenen in De Telegraaf. Tekst: Katina Stavrianos.