Imposante droomreis: op expeditie in Antarctica

Van sommige bestemmingen kun je alleen maar dromen. Enkele daarvan zijn in het echt nóg indrukwekkender. Antarctica is zo’n bestemming. Met de Silver Endeavour, het meest luxe expeditie-cruiseschip ooit gebouwd, reisden we naar de Zuidpool.

Wanneer ik ’s ochtends vroeg de gordijnen van mijn super-de-luxe suite openschuif, kan ik mijn ogen niet geloven. Pinguïns schieten bijna huppelend door het water, een zeehond kijkt me vanaf een ijsschots nieuwsgierig aan. En, ja echt, nog geen twee minuten later blaast iets verderop een bultrugwalvis zijn dampende adem omhoog voordat-ie me sierlijk met zijn staart nazwaait en in de diepte verdwijnt. Nog maar een paar dagen geleden ben ik aan boord gestapt van de Silver Endeavour in Chili in Puerto Williams, het zuidelijkste stadje op aarde. Het cruiseschip zet koers naar het einde van de wereld: Antarctica.

We laten Kaap Hoorn, het onderste puntje van Zuid-Amerika, achter ons. Genoemd naar de geboorteplaats van ontdekkingsreiziger Willem Schouten die samen met Jacob le Maire in 1616 op zoek was naar een vrije doorgang naar het Verre Oosten. Alleen zeemannen die rond deze kaap voeren, mochten een tatoeage van een zeilschip laten zetten en een oorbel dragen aan het oor dat naar het vasteland was gericht.

Verraderlijk

Dit omdat het nogal een barre tocht was en dat is het nog steeds. We gaan namelijk over de Drake Passage, de meest verraderlijke zeestraat die er bestaat. Hier komen de Atlantische en Stille Oceaan samen en al dat water moet door de nauwste doorgang rond Antarctica heen.

Hoe het kan, weet zelfs kapitein Niklas Peterstam niet, maar de Drake Passage is vandaag zo mak als een lammetje. We dobberen over deze nachtmerriezee alsof het een spiegelmeer is en de kapitein zet er flink de vaart in. Met maar liefst 19 knopen (35 km per uur) varen we twee dagen lang over de plas en dan: land in zicht! En wat voor land: Antarctica.

De Silver Endeavour waarop we deze dagen doorbrengen, is een luxe-expeditie cruiseschip met versterkte boeg. Maar goed ook, want hij moet tegen een stootje kunnen en soms zelfs flinke ijsbergen een zetje kunnen geven.

We gaan veel ontdekken. Met de Zodiacs, kleine rubberboten, zullen we ook aan land gaan. Dat doen we niet zomaar, want daarover moeten we uitgebreid worden gebriefd. Elke avond treffen de gasten elkaar in de lounge en neemt het expeditieteam onder leiding van de Nederlandse Marieke Egan met ons de dag door. Er worden verhalen verteld en lezingen gehouden.

De eerste avond wordt uitgebreid ingegaan op de veiligheid en voorschriften om aan land van dit kwetsbare gebied te mogen. „Er mogen nooit meer dan honderd gasten tegelijkertijd aan land”, vertelt Marieke. „Het is erg belangrijk om niks aan te raken of mee te nemen en zeker vijf meter van alle dieren vandaan te blijven.” We volgen de route die door het team is aangegeven en als we terug aan boord komen, worden alle laarzen ontsmet om geen ziektes te verspreiden.

Ecoloog Jamie Watts legt uit: „Per jaar komen zo’n 100.000 toeristen aan land in Antarctica. Dat lijkt veel, maar het gebied is bijna twee keer zo groot als Australië. Desondanks moeten we ons wel aan de regels houden. Antarctica is van iedereen en van niemand, en met z’n allen moeten we het beschermen.”

Toeristen zijn tegenwoordig de ogen van de Antarctica-wetenschapper. Door bijvoorbeeld via een website door te geven waar een bepaalde walvis zich bevindt, kunnen zij de route vaststellen die de zeezoogdieren afleggen.

Onze eerste stop is Yankee Harbour in de South Shetlands. Vanaf het schip zien (en ruiken) we de pinguïns al. De indringende, sterke vislucht is overal. Maar als je zo schattig als een pinguïn bent, mag je stinken.

Pelszeehonden

Goed ingepakt tegen de kou met onze felrood gekleurde parka’s stappen we voorzichtig aan boord van de Zodiacs die ons in no time aan land brengen. Argwanend worden we bekeken door een groepje pelszeehonden en komen de ezelspinguïns nieuwsgierig op ons af. Het valt nog niet mee om vijf meter afstand te houden. Het bizarre, ongerepte landschap doet ons beseffen waar we zijn: bijna bij de Zuidpool!

Verderop ligt een enorme donkerbruine, langzaam bewegende massa. Pas als we dichterbij komen, zien we: hier liggen twee gigantische zeeolifanten gewoon te chillen. Dit zijn niet eens volwassen exemplaren, leren we. Af en toe luid gapend en zonder interesse snurken ze verder.

Terug aan boord van de Silver Endeavour raken we niet uitgepraat en gonst het van de verhalen terwijl we samenkomen in de expeditielounge waar we worden bijgepraat. Een mooi moment ook om elkaar wat beter te leren kennen. Met 200 gasten is het een redelijk klein cruiseschip, dus je komt elkaar nogal eens tegen.

De gasten zijn zeer divers en komen overal vandaan. Zo zijn daar de Amerikaanse zussen die duidelijk niet alleen dezelfde ouders hebben, maar ook dezelfde plastisch chirurg. Of het Chanel-stel uit Brazilië met op elk kledingstuk, schoenen of zonnebril enorme logo’s.

Nieuwe vrienden

Ik ontmoet Ruud, gepensioneerd purser uit Friesland. „Mijn man haat de kou en was met geen mogelijkheid mee te krijgen”, zegt hij. „Nou, dan ga ik maar alleen en ik vind het heerlijk!” Of Jon uit Londen, eveneens vervroegd gepensioneerd. Hij was apotheker en is al een paar keer eerder met Silversea mee geweest en maakt telkens nieuwe vrienden, vertelt hij. Al na een paar dagen ontstaat een band met mijn reisgenoten en iedereen is aardig, hoe verschillend we ook zijn. Eén ding hebben we gemeen: de liefde voor Antarctica.

De expeditielounge is ook de plek waar lezingen worden gegeven en verhalen verteld. Wanneer expeditielid Ingrid Nixon het over ontdekkingsreiziger Shackleton gaat hebben, is de overvolle lounge muisstil. Nixon is niet voor niks een bekroond vertelster en neemt ons mee met Ernest Shackleton die, nadat zijn schip Endurance in 1916 zonk, vast kwam te zitten op Elephant Island. Na een bizarre tocht om hulp te zoeken, kon hij zijn bemanning redden. Alsof we er zelf bij zijn...

In feite waren we dat ook, want die dag voeren we langs Elephant Island.

Elke dag bekijkt expeditieleider Marieke samen met kapitein Peterstam de te varen koers, want ver vooruit plannen is onmogelijk. Zo moeten we nu door opkomend slecht weer van de oorspronkelijke route afwijken. Het zal ons een zorg zijn, want elke route is ongelofelijk mooi.

Vandaag staat Pleneau Bay op het programma, een van de mooiste stukjes van de reis. Door stroming en wind drijven hier gigantische ijsbergen samen. Zo ontstaat een galerie van ijssculpturen die totaal verschillend zijn. Door wind, regen en botsende ijsschotsen veranderen het ijsoppervlak, maar ook de kleur en structuur.

Alsof kunstenaars aan het werk zijn geweest, liggen de gevaartes in de baai. Wij varen daar met de Zodiac tussendoor. De ene berg is nog indrukwekkender dan de ander. Sommige met een doorkijkje, andere zo doorzichtig als een reuzenijsklont. Onbegrijpelijk dat sommige stukken ijs miljoenen jaren oud zijn als ze van een gletsjer afbrokkelen. Enkele hebben de felste kleur blauw die we ooit hebben gezien.

Af en toe kantelt zo’n berg, wat een mini-tsunami teweegbrengt. Het blijft daarom oppassen en we komen niet te dichtbij. Wanneer we om een hoek van een lichtblauwe ijsschots varen, staren twee donkere ogen ons lui aan. Een uitbuikende luipaardzeehond heeft weinig interesse in ons en gaapt.

Terug aan boord staat er iets bijzonders op het programma: de Zuidpoolplons. Natuurlijk doe ik daaraan mee! Een lange rij gasten staat in badjas klappertandend op het onderdek om via een Zodiac langszij in het ijskoude zeewater te plonsen. Om meteen weer met blauwe lippen terug aan boord te klimmen.

Kou

Dan is het mijn beurt. De badjas gaat uit en met een veiligheidstouw rond mijn middel waag ik de sprong. Als een ware Wim Hof lig ik even tussen de ijsschotsen te drijven. Adem in, adem uit! Hoe gek het ook klinkt, de kou valt mee. Het went, zullen we maar zeggen. Al duurt het nog geen minuut, dit blijft me de rest van mijn leven bij.

Ik voel me verrassend fit en als ik naar mijn luxe suite terug ga, staat Ricardo, mijn privé-butler, me op te wachten met een glas verwarmende whisky on the rocks. Zou dat ijs ook uit deze zee komen...?

Dit artikel is op zaterdag 28 oktober 2023 verschenen in De Telegraaf. Tekst: Frank van der Vleuten.