De jonge Finse dirigent Klaus Mäkelä

U heeft vast al de jonge veelbelovende dirigent Klaus Mäkelä zien voorbijkomen. Maar wie is hij eigenlijk en wat maakt hem zo bijzonder?

Biografie Klaus Mäkelä

Inmiddels 27 jaar geleden (17 januari 1996) heeft de Fin Klaus Mäkelä het levenslicht gezien. Hij werd in een muzikaal gezin geboren: zijn vader en een oom zijn cellist en zijn moeder is pianiste. Van jongs af aan was hij door muziek omgeven en hij kende niets anders dan het leven van beroepsmusici. Net als zijn vader leerde hij cello spelen. Ook zong hij als jongen in het kinderkoor van de Finse Nationale Opera. Mäkelä vertelt dat hij als jongen van zeven jaar tijdens het zingen op het podium vooral gefascineerd was door de dirigent. Vanaf dat moment wist hij dat hij zelf dirigent wilde worden.

Klaus Mäkelä studeerde dan ook orkestdirectie aan de Sibelius-Academie in Helsinki bij Jorma Panula en cello bij Marko Ylönen, Timo Hanhinen en Hannu Kiiski. Hij trad als cello-solist met diverse Finse orkesten op en musiceerde met leden van vooraanstaande orkesten.

Zijn dirigenten-carrière verloopt tot nu toe als een droom: in 2017 dirigeerde hij een programma van het Symfonieorkest van de Zweedse Radio. Iedereen was zo enthousiast dat hij na deze eerste keer als vaste gastdirigent voor drie jaar werd aangesteld.

Klaus Mäkelä moet wel heel bijzonder zijn, want waar hij ook komt, de musici en het publiek zijn diep onder de indruk van hem. Hij is een graag geziene dirigent bij de meest vooraanstaande orkesten in Europa en in de VS.

Voor het derde seizoen is hij nu chef-dirigent van het Oslo Philharmonic Orchestra en tevens is hij muziekdirecteur van het Orchestre de Paris. Ook het Concertgebouworkest – dat al sinds 2018 op zoek is naar een chef-dirigent – was zo onder de indruk van hem dat er voor 10 jaar een vaste verbintenis met hem is aangegaan. Vanaf 2027 wordt hij chef-dirigent en tot die tijd is hij ‘artistiek partner’, waarbij het aantal concerten van vijf dit seizoen naar 12 in 2027 wordt opgeschroefd.

Dat is een indrukwekkend lijstje – maar wat maakt hem zo bijzonder?

Klaus Mäkela - zijn visie 

Jammer genoeg kon ik hem niet zelf interviewen, maar gelukkig hebben vele anderen dat al voor verschillende kranten gedaan. Daarnaast kon ik ook een aantal filmpjes bekijken om te horen wat hij te zeggen heeft en hoe hij dat doet en om te zien hoe zijn lichaamstaal en uitstraling zijn.

Allereerst valt op dat hij in alle filmpjes heel ontspannen en natuurlijk overkomt. Er is niets van zijn leeftijd te merken noch van de hoge posities die hij nu al bekleedt. Hij praat vooral over dirigeren en over de samenwerking met de musici en hij benadrukt dat je als dirigent – maar ook als musicus – authentiek en jezelf moet zijn en niet moet doen alsof. Belangrijk is dat hij hierin heel geloofwaardig overkomt. Hij is op een bepaalde manier heel puur en zijn lichaamstaal is congruent met wat hij zegt.

Volgens hem maakt leeftijd precies om deze reden niets uit: als je echt voor de muziek gaat, het meent en iets te zeggen hebt, doet leeftijd er niet toe. Ook hierin is hij geloofwaardig, want je luistert gewoon naar wat hij zegt en je denkt niet: wat is hij jong.

Opvallend bij hem is dat de musici van welk orkest dan ook, heel graag met hem samenwerken. Ik zeg bewust niet: onder hem spelen, want ik denk dat juist hierin een verschil ligt met menig andere dirigent. Mäkelä legt de nadruk op samenwerken met de musici en hen vertrouwen geven. Zo staat hij bijvoorbeeld open voor suggesties van de musici, want volgens hem kan hij immers niet alles weten en niet op alles komen. Hij is daarmee heel toegankelijk voor de musici. Wat ik persoonlijk vanuit mijn eigen orkestervaring erg mooi vind, is dat hij tijdens het dirigeren echt oogcontact maakt met de spelende musici. Op deze manier deel je iets en doe je iets samen.

De beste plaats in het orkest

Leuk is ook als hij vertelt dat hij zich bevoorrecht voelt omdat hij de beste plaats heeft in het orkest. In tegenstelling tot iemand die midden in het orkest zit, kan hij vóór het orkest alles horen. Alles komt bij hem bij elkaar, hij heeft de beste klankervaring. Bovendien mag hij het geheel aansturen, wat hij stiekem toch ook erg leuk vindt. Het opgaan in de muziek tijdens een concert laat al de stress die met het musicus-leven verbonden is, vergeten, aldus Mäkelä.

Precies vanwege het samenwerken, het elkaar leren kennen en vertrouwen, is hij niet meteen chef-dirigent bij het Concertgebouworkest geworden. Hij wilde nu niet afbreken wat hij met zijn andere twee orkesten aan het opbouwen is. Zijn overtuiging over het belang en de aard van een hechte verbintenis komt ook naar voren in zijn gedachte dat hij vanaf 2027 minder als gastdirigent kan gaan werken, omdat hij zich helemaal op zijn orkest(en) wil gaan richten.

De openheid en nieuwsgierigheid die hij ten opzichte van de musici aan de dag legt, is ook te merken als hij over het repertoire praat. Hij geeft aan dat hij eigenlijk muziek uit alle periodes interessant vindt. Verder is hij van mening dat je je als dirigent op een bepaalde manier in een werk moet verdiepen en je ermee moet verbinden. Je moet je bij elke noot afvragen waarom die daar staat. Pas dan kun je op een overtuigende manier een werk dirigeren – en hier komt het begin weer terug, namelijk de nadruk op het belang van een ‘echte’ en niet ‘neppe’ manier. Ook is hij op zoek naar iets nieuws in zijn interpretaties, wat uiteraard een hele opgave is. De programmakeuzes bevestigen dat hij een brede belangstelling heeft. Een aangelegenheid die hem daarbij aan het hart ligt, is hedendaagse muziek, en ook dat valt op in zijn programmering.

Tot nu toe weet hij iedereen te overtuigen: de musici, de recensenten en het publiek. Er heerst unanimiteit in de berichten over geweldige concerten met een nieuwe klankervaring dankzij deze innemende en sympathieke dirigent.

Wat een geluk voor ons dat we de komende jaren volop van Klaus Mäkelä mogen genieten!

Petra Philipsen
Programmamanger Klassieke Muziek